|
Przed lokowaniem
Akt lokacyjny wspomina o zamieszkałym terenie, na którym powstaje nowe miasto ("civibus et incolis in supradicta civitate Honstath locatis et locandis"), czyli osiedlonym i do zasiedlenia. Niewiele wiadomo o ludziach, którzy żyli wcześniej na tym terenie. Najprawdopodobniej byli narodowości polskiej.
28.1.1366
Lokowanie miasta Honstath na prawie magdeburskim
Na stromym wzgórzu o wys. ok. 400 m. n.p.m. król Kazimierz Wielki pozwolił Janowi z Hesselina założyć miasto o nazwie Honstath - "volgaliter Honstath sed in Polonico Wyssokie mesto". Prawo magdeburskie pozwoliło na karczowanie tamtejszych lasów i zagospodarowywania obszarów bezleśnych. Nowe miasto otrzymało 200 łanów frańkońskich (po jednym dla każdego osadnika), prawo do budowy jatek, młynów, wagi miejskiej i pobierania czynszu oraz tzw. "prawo miecza" - prawo do wydawania wyroków śmierci. Każdy osadnik był przez 20 lat wolny od wszelkich świadczeń na rzecz króla. Równocześnie erygowano parafię rzymskokatolicką, aczkolwie kościół stanął prawdopodobnie dopiero później. Możemy tak podejrzewać, ponieważ pierwsza renowacja kościoła nastąpiła w 153 lata od lokowania miasta.
1368
Około 2 lata od lokowania nastąpiła sprzedarz Jaślisk Hankowi Weissowi.
1386-1389
Nadanie Jaślisk Zyndramowi. Tu źródła podają sprzeczne Informacje. K. Pieradzka w książce "Na szlakach Łemkowszczyzny" podaje, że pochodził on z tarnowskiego rodu mieszczańskiego i kojarzy go z bohaterem grunwaldzkim Zyndramem z Maszkowic. Jednak ta wersja nie wydaje się być prawdopodobną. Po nim Jaśliska otrzymał królewski artylerzysta Andrzej z Łubna.
od XV w.
Rozkwit Jaślisk.
Jaśliska rozwijały się dzieki handlowi winem przewożonym przez granicę tzw. traktem węgierskim przez pobliską przęłęcz Bekid. Od kupców przewożących trunki pobierano wszelkie możliwe podatki: myto, cło, opłaty za korzystanie z komory celnej, za przechowanie wina itd. Niestety nie wiadomo od kiedy miasto ma prawo przechowywania wina, lecz dokument z 1559 podaje, że wtedy już od dawna uczestniczyło ono w handlu winem. W miarę zwiększania opłat dla kupców węgierskich zaczęli oni omijać Jaśliska. Wobec tego mieszkańcy Jaślisk napadali na kupców śpieszących do pobliskiego składu w Rymanowie i zawracali ich siłą do miasta. Toczyły się o to potem długotrwałe procesy przed sądem grodzkim. Innym ważnym zajęciem było kamieniarstwo. Świadczą o tym choćby kamienne żarna w herbie Jaślisk. Surowiec pochodził z góry Kamień wznoszącej się nad Jaśliskami. Okoliczne wsie miały obowiązek zwożenia kamienia do miasta.
więcej informacji ›››
od XVII w.
Upadek gospodarczy
Upadek był nieunikniony jako że Jaśliska poczęły tracić swą monopolistyczną pozycję w handlu winem węgierskim. Mieszczanie z Dukli, Nowego Żmigrodu, Rymanowa, Krosna i Jasła też chcieli zarobić na korzystnym położeniu, zaczęli więc występować przeciwko prawom składowania i oskarżać jaśliszczan o zmuszanie kupców do składowania wina w miasteczku. Gwoździem do trumny było modernizacja traktu wiodącego przez niższą (o 81 metrów) przełęcz dukielską przeprowadzona już na początku XIX wieku. O fatalnym stanie XVIII-wiecznych Jaślisk mówią dokumenty powizytacyjne biskupa przemyskiego. Wspomina on o rozwalonych bramach Dalejowskiej i Wolańskiej, baszcie w fatalnym stanie i o zrujnowanych budynkach przy rynku.
więcej informacji ›››
1772-1914
Zabór austryjacki.
Okres niewoli był to przede wszystkim okres dalszego upadku Jaślisk. Przyczyniło się do tego ogólne przeludnienie Galicji (słynna nędza galicyjska), kompletny upadek znaczenia traktu węgierskiego oraz upadek rzemiosła spowodowany m.in. prawodawstwem austryjackim. W tej sytuacji głównym źródłem zarobków pozostało rolnictwo, jednak ziemie tu zawsze były kiepskie. Należy do tego doliczyć klęski nieurodzaju (1787, 1846, 1882) oraz pożary w miasteczku (1885). Jakby tego było mało w Jaśliskach szalały epidemie: cholery w 1831 (84 ofiary), tyfusu w 1847 (121 ofiar) i anginy w 1862 (56 ofiar).
Mimo iż mieszkańcy mieli okazję robić zakupy na aż 12 targach w roku, cały handel w miasteczku był w rękach Żydów, uprawiających także lichwę.
W XIX wieku zostały założone towarzystwa charytatywne. Oprócz tego powstawały kasy pożyczkowe, kółka rolnicze, poczta oraz Ochotnicza Straż Ogniowa. Ponadto, podobnie jak dzisiaj, działała żandarmeria związana z bliskością granicy.
1848
Zniesienie pańszczyzny, koniec klucza jaśliskiego. Dla Jaślisk i okolicznych wiosek zamknęła się ponad 400-letnia historia miasta prywatnego.
1914-1918
I-wsza Wojna Światowa.
Pierwsza wojna swiatowa był to czas zaciętych walk w 1914 i 1915 w całej Galicji. Front kilkukrotnie przechodził przez Jaśliska. Z tych czasów zachowały się dwie mogiły - na cmentarzu w Jaśliskach oraz na Kamieniu nad Jaśliskami.
19.IX.1914 - Odwrót Austryjaków dociera do Jaślisk.
21.XI.1914 - Wkroczenie Rosjan do miasteczka.
2-6.V.1915 - Zdobycie Galicji przez Niemców (bitwa pod Gorlicami).
1918-1939
Okres międzywojenny.
Okres międzywojnia był kontynuacją upadku Jaślisk, "ukoronowanego" odebraniem praw miejskich. Ludność jaśliska była bardzo zacofana, jej praca była mało wydajna, do tego było dużo analfabetów. Nie należy zapominać, że był to okres Wielkiego Krysysu i hiperinflacji. To jeszcze bardziej pogłębiało biedę mieszkańców.
W miasteczku jedynym zakłądem pracy były żydowskie tartaki Mendlowicza. Zresztą Żydzi kontrolowali też handel w miasteczku - polskie były tylko dwa sklepy.
Istniały instytucje, przy których kwitło życie kulturalne Jaślisk, takie jak Koło Gospodyń Wiejskich oraz Placówka Straży Granicznej. Przy tej ostatnie funkcjonowała organizacja paramilitarna "Strzelec", prowadząca szkolenie przysposobienia wojskowego. Zorganizowano też Przysposobienie Rolnicze. Działała Ochotnicza Straż Pożarna, pełniąca służbę także w czasie wojny.
1934
Na skutek zubożenia ekonomicznego Jaśliska tracą prawa miejskie.
1939-1944
II-ga Wojna Światowa.
Nad Jaśliskami już 1 września pojawiły się niemieckie bombowce zapowiadające wojnę. Władze opuściły miejscowość już 6 września, a wojska słowackie wkroczyły do Jaślisk pod osłoną nocy z 9 na 10. Wtedy też na Jaśliskim ratuszu zawisły dwie flagi - słowacka i ukraińska. Niemcy pojawili się w Jaśliskach dopiero pod koniec września.
więcej informacji ›››
28.X.1949
Wywózka "politycznie niepewnych" rodzin.
23.XII.1950
Druga tura wywózki.
1957
Jaśliska zostały zelektryfikowane.
Lata sześćdziesiąte XX wieku
Budowy dróg asfaltowych prowadzących do Jaślisk.
|