Poniżej prezentujemy wszystko, co udało nam się znaleźć o tych miejscach w Jaśliskach, które trzeba koniecznie odwiedzić. Coraz mniej pamiątek zostaje po czasach świetności Jaślisk. Prawie całe mury miejskie rozebrano w latach siedemdziesiątych, systematycznie znikają drewniane domy. A szkoda... Na dzień dzisiejszy nie posiadamy jeszcze zdjęć wszystkich wybranych przez nas miejsc, ale to tylko kwestia czasu.

Kościół parafialny p.w. Św. Katarzyny
Jaśliski kościół wzniesiony został w stylu późnobarokowym na miejscu stojącego tu od 1529 roku drewnianego kościoła pod wezwaniem Św. Stanisława. Obecna świątynia została rozbudowana w roku 1912 - połączono nawę z wolno stojącą dzwonnicą, podwyższono mury oraz wymieniono dachy. Kościół jest jednonawowy z dwoma kaplicami bocznymi. Nawa jest szersza i wyższa od prezbiterium. W ołtarzu głównym znajduje się uchodzący za cudowny obraz Matki Boskiej Jaśliskiej sygnowany w 1634 roku przez Petrusa Raphaela Burnathowicza z Brzozowa, a koronowany przez Papieża Jana Pawła II w czerwcu 1997 roku podczas mszy w Krośnie. W zachodnim ołtarzu bocznym znajduje się obraz Św. Tekli, który jak stwierdza napis, w cudowny sposób ocalał z pożaru plebanii w 1771 roku. W wieży kościoła wiszą trzy dzwony, z czego dwa pochodzą z XVII w.

więcej informacji ›››

Układ urbanistyczny okolic rynku
Jest pamiątką po miejskiej przeszłości Jaślisk (1366-1934). W rynku zbiegają się trzy jaśliskie ulice. Najważniejsza chyba z nich, zwana Węgierską, to dawny trakt węgierski wychodzący z Jaślisk na południe w kierunku Czeremchy i Medzilaborców. Pozostałe dwie, to prowadząca na wschód Wolańska (częściej zwana Lwowską) i prowadząca na zachód Dalejowska. Obie te nazwy (Wolańska i Dalejowska) pochodzą od najbliższych miejscowości do których prowadzą - Woli Niżnej i Daliowej.

Drewniana zabudowa miasteczka
Drewniane domy o budowie przysłupowej (dach opiera się nie na ścianach - a na narożnych słupach), o ścianach konstrukcji więcowej wiązanych na rybi ogon ustawione są szczytem do placu (tzw. domy wąskofrontowe), co jest to charakterystyczne dla zabudowy małomiasteczkowej. Dachy dwuspadowe, wysunięte do frontu tworzą niewielkie podcienia. Szczyty budynków szalowane są deskami, ozdobionymi u dołu wycinanką (tzw. wieszarami). Domy te są dwutraktowe - jeden ciąg stanowiący część mieszkalną tworzy izba, komora i alkierz, natomiast drugi ciąg składa się z sieni (z której jest wejście do izby) połączonej z boiskiem. Z boiska prowadzi wyjście na zaplecze budynku. Trzy najstarsze domy (z połowy XIX w.) zachowały się w południowo-zachodniej pierzei (nr 26, 29 i 30). Stare drewniane domy o konstrukcji zrębowej z początków naszego stulecia można też zobaczyć przy trakcie węgierskim (po wschodniej jego stronie) na południe od rynku. Za nieciekawą południową pierzeją rynku jest mała uliczka Rozpatrz. Stoją tam drewniane domy nadające temu zaułkowi klimat Jaślisk sprzed wieku. Na rogu uliczki Rozpatrz i traktu węgierskiego stoi chałupa przysłupowa bita gontem - jedna z najstarzych w Jaśliskach.

Ratusz
Dolne partie jego ścian pochodziły nawet z XIV wieku. W 1747 roku mieściła się tu izba sądowa i zajazd. W związku z jego fatalnym stanem, który w każdej chwili groził zawaleniem budynku pod koniec 2000 roku został wykupiony przez Ignacego Lorenca (v-ce burmistrza gminy Dukla), który rozpoczął jego przebudowę. Na zdjęciu obok widać jaśliski ratusz przed rozebraniem. Nowy obiekt niestety powstaje już z pustaków i nie bardzo nawiązuje do starego Ratusza (jego zdjęcia opublikujemy jak tylko zakończy się budowa). Na szczęście ocalały położone pod ratuszem piwnice, o których piszemy poniżej.

Fragmenty murów obronnych
Ich istnienie wzmiankowano już w 1595 roku. Dzięki tym murom w 1657 roku Jaśliska obroniły się przed siedmiogrodzkimi wojskami Rakoczego, które pustoszyły wówczas całą południową polskę. Ślady murów widać jeszcze w terenie. Ich pozostałości rozebrano w latach siedemdziesiątych na budowę drogi i tylko małe fragmenty zachowały się we wschodniej części miejscowości. W chwili obecnej już jedynie niewielki wał ziemny z wystającymi fragmentami kamieni w jednym miejscu wsi są jedynymi pamiątkami po murach wokół Jaślisk. W terenie znaleźć można ponadto ślad po baszcie.

Kapliczka "Na Górce" (koło Murdzyków)
Wzniesiona w 1891 roku na miejscu starszej - drewnianej. Znajduje się 200 metrów od rynku, przy drodze Wolańskiej (Lwowskiej). Wewnątrz znajduje się XVIII wieczna rzeźba Boga Ojca przeniesiona z kościoła. W tym miejscu, na cyplu między drogami, za I Rzeczpospolitej wykonywano wyrok śmierci i zgodnie z ówczesnym zwyczajem od razu grzebano straconych - potwierdziły to znalezione w tym miejscu kości ludzkie. W przewodnikach kapliczka ta niesłusznie nazywana jest "Na Bożej Męce".

Kapliczka "Na Szwedzkim Kurhanie"
Wzniesiona w 1659 roku. Znajduje się na rozejściu się ulicy Dalejowskiej i drogi na cmentarz. W tym miejscu według przekazów pochowano polskich rycerzy poległych w bitwie ze Szwedami. Bardziej prawdopodobnym wydaje się, iż polegli oni w bitwie z Węgrami Rakoczego. Dawniej odbywały się tu uroczystości patriotyczne. Dzisiaj czworokątny wysoki kamienny słup pokryty jest łacińskimi napisami niemożliwymi - poza inicjałami IHS - do odczytania.

Kapliczka "Boża Męka"
Stoi 200 metrów od rynku, przy tzw. drodze węgierskiej (wylot z Jaślisk na Lipowiec). Kapliczka jest murowana, kolumnowa, trzykondygnacyjna. W środkowej kondygnacji wizerunek biskupa Władysława Szczepanowskiego. Ten pochodzący ze Szczepanowa biskup został ścięty, gdy sprzeciwił się woli Bolesława Wstydliwego. Jego relikwie spoczywają w Krakowie na Skałkach. Na tereny przez nas opisywane kult biskupa Szczepanowskiego przybył wraz z osadnikami z Małopolski.

Kapliczka "Na Łamańcach"
Stoi 600 metrów od rynku, przy tzw. drodze węgierskiej (wylot z Jaślisk na Lipowiec). Legenda głosi, iż odpoczywał tu cudowny obraz Matki Boskiej, uchodzący przed prześladowaniami z Humennego na Słowacji do Starej Wsi. Na miejscu tego postoju wybudowano drewnianą kapliczkę z obrazem Bogurodzicy. Gdy okazały się cudowne właściwości obrazu - przeniesiono go do kościoła. Dziś w murowanej, wzniesionej w I połowie XIX wieku kaplicy znajduje się ołtarzyk z widokiem Jerozolimy, krucyfiks z XVIII wieku (wg podań przeniesiony z Bożej Męki) i kilka rzeźb. Nazwa kapliczki pochodzi od dawnej dzielnicy Jaślisk, na której terenia kapliczka stoi, ta z kolei wzięła nazwę od wykarczowanego (łamanego) lasu. W przewodnikach spotkać można niezbyt prawidłową nazwę "Na Łamańcu".

Jaśliskie piwnice
Piwnice znajdujące się pod ratuszem i okolicznymi zabudowaniami, w których dawniej składowano wino. Część z nich uległa zawaleniu, część zamurowaniu, część została zniszczona w trakcie budowy nowych obiektów. O piwnicach Jaśliskich krążą legendy - że są wielokondygnacyjne, że można nimi przejść z jednego końca miejscowości na drugi. Nie jest to prawda, aczkolwiek przyznać trzeba, że są one imponujące. Największe z piwnic znajdują się pod Ratuszem. Nam, jako nielicznym, udało się do nich wejść...

więcej informacji ›››

Pomnik 600-lecia Jaślisk
Znajduje się 100 metrów od rynku przy wylocie na Daliową. Postawiony został w 1966 roku według projektu artysty malarza prof. Stanisława Puchalika dla uczczenia 1000-lecia państwa Polskiego i 600-lecia Jaślisk.

Cmentarz Jaśliski
Znajduje się nieopodal strażnicy Straży Granicznej, około 400 metrów na zachód od rynku. Znaleźć możemy na nim wiele nagrobków z końca XIX i początku XX wieku. Wszystkie groby są grobami polskimi. Tuż przy dolnym wejściu po lewej stronie znajduje się kwatera żołnierska, w której pochowani są żołnierze polegli w 1915 roku. Kwaterą opiekują się uczniowie z miejscowej szkoły podstawowej. Niestety brak na niej jakiejkolwiek tablicy informującej kto tu spoczywa i kiedy poległ.